23 Απριλίου 2015
Μέσα από μια αναστάσιμη εξώδειο ακολουθία αποχαιρετούμε σήμερα από τον Ιερό Ναό του Αγίου Λαζάρου τον πολύ αγαπητό μας εκτοπισμένο Αγιαμβροσίτη Αντώνη Ιωήλ. Σύμφωνα με τους Θεόπνευστους ψαλμούς της εκκλησίας μας. Περίλυποι εσμέν άχρι θανάτου σήμερα. Από το περασμένο Σάββατο χάσαμε ένα πραγματικό φίλο άξιο θα έλεγα πρεσβευτή του Αγίου Αμβροσίου όπου και να βρισκόταν. Κουβαλούσε παντού μαζί του και μετέδιδε τις ατέλειωτες εμπειρίες και ιστορίες για τη ζωή των Αγιαμβροσιτών , τόσο στο χωριό κατά τα όμορφα χρόνια πριν τον εκτοπισμό μας όσο και μετά, με τον κόσμο μας να βρίσκεται διασκορπισμένος ανά την υφήλιο.
Δεν είναι καθόλου υπερβολή να λεχθεί ότι ο Αντώνης, ως πολύ κοινωνικό άτομο, βρισκόταν παντού συμμετέχοντας ανελλιπώς σε όλες τις εκδηλώσεις της κοινότητας και δίδοντας το δικό του στίγμα με την παρουσία και το μετρημένο λόγο του. Πρόσθετα επισκεπτόταν ο ίδιος πάρα πολλούς συγχωριανούς και φίλους που ήξερε καλά να επιλέγει και μοιραζόταν μαζί τους τις μικρές χαρές αλλά και τις στενοχώριες της ζωής. Ήταν πραγματικά ο ίδιος μια μέλισσα που πετούσε από κάθε λουλούδι για να μαζέψει το μέλι αλλά ταυτόχρονα συνέβαλλε στην καρποφορία των δένδρων.
Η καταγωγή και από τους δυο γονείς από τις καλύτερες οικογένειες του Αγίου Αμβροσίου με ιδιαίτερη αγάπη προς την πατρίδα και την εκκλησία. Η συνεχής και αποδοτική εργασία και η αγάπη προς τη γη και τα περιβόλια αποτελούσε ιδιαίτερο γνώρισμα της οικογένειας και του ίδιου προσωπικά.
Ο Αντώνης, παρά τις προτροπές του πατέρα του για να φοιτήσει σε ανώτερο σχολείο, ακολούθησε συνειδητά τη γεωργία από πολύ νεαρός εφαρμόζοντας από τους πρώτους τα σύγχρονα για την εποχή γεωργικά μηχανήματα. Εκεί που άρχισε να διακρίνεται στην κοινότητα μεσολάβησε ο απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ του 1955-59. Δήλωσε παρών στον αγώνα αναλαμβάνοντας ηγετικό ρόλο στον Άγιο Αμβρόσιο. Είχε επανειλημμένες συναντήσεις με τον ίδιο τον Αυξεντίου και την ομάδα του στο απόκρημνο Μαύρο Όρος πάνω από το γειτονικό χωριό Καλογραία.
Βοήθησε στην κατάστρωση των σχεδίων δράσης της οργάνωσης, στη μεταφορά και απόκρυψη οπλισμού και ότι άλλο του είχε ζητηθεί. Συνελήφθηκε από τους Άγγλους το Φθινόπωρο του 1956 μετά από εκτεταμένες έρευνες σε όλη τη περιοχή της ανατολικής επαρχίας Κερύνειας. Οδηγήθηκε αρχικά στο Κάστρο της Κερύνειας όπου βασανίστηκε μέχρι θανάτου παρακαλώντας, όπως μου αφηγήθηκε μόλις πρόσφατα σε μια κατ΄ιδίαν συνομιλία μας, ότι παρακαλούσε το Θεό να αποθάνει παρά να συνεχιστούν τα τρομερά βασανιστήρια. Κράτησε και οδηγήθηκε στα κρατητήρια Πύλας και αργότερα Κοκκινοτριμιθιάς όπου παρέμεινε πολιτικός κρατούμενος για δυόμιση χρόνια μέχρι το τέλος του αγώνα.
Με την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, χωρίς να επωφεληθεί τίποτε, γύρισε προς τη γεωργία και τα περιβόλια στον Άγιο Αμβρόσιο. Βελτίωσε ότι πήρε από τους γονείς του και δημιούργησε νέα μεταφέροντας το νερό χιλιόμετρα μακριά. Παράλληλα ασχολήθηκε με το λιανικό εμπόριο με πολλές αντιπροσωπείες σε βασικά είδη. Την ίδια περίοδο δημιούργησε την οικογένεια του με σύζυγο τη Θέκλα από την Ακανθού και τα παιδιά του Ανδρούλα, Σοφία, Χρύσω και Λάκη.
Μέχρι το καλοκαίρι της εισβολής ο Αντώνης συμμετείχε σε όλες τις οικονομικές και άλλες δραστηριότητες του Αγίου Αμβροσίου με ενεργό παρουσία και με τα καλύτερα σχόλια για την ορθότητα των αποφάσεων και ενεργειών του. Διέθετε το πλεονέκτημα να απλοποιεί τα δύσκολα πράγματα με τη δημιουργική του σκέψη. Το κάθε τι έπρεπε να κριθεί με το μυαλό και μόνο στην εφαρμογή παρενέβαιναν τα χέρια. Είναι γι΄αυτό άλλωστε που κατάφερνε να ανταποκρίνεται στις τόσο πολλές και περίπλοκες ασχολίες ταυτόχρονα.
Η προσφυγιά έφερε για όλους τα πάνω κάτω. Ο Αντώνης πήρε το δρόμο του άγνωστου αφήνοντας πίσω ότι έκτισε και αγάπησε με πάθος. Από το Λιοπέτρι σε οικογένεια συγκρατούμενων του την εποχή του αγώνα κατέληξε στην επισκοπή Λεμεσού. Εργάστηκε ως εργάτης μετατρέποντας τον εαυτόν του από εργοδότης που ήταν στον τόπο του. Ήμουν σιοινιά ασήκωτη στον τόπο μου και έγινα πομυλότρυχος που τον ξεριζώνεις με το δάκτυλο έλεγε.
Με το παράπονο να το δέρνει μέρα και νύκτα παρέμεινε στη Λεμεσό για δυο χρόνια. Για λύση και επιστροφή δεν φαινόταν τίποτε θετικό. Μετά και από εκκλήσεις των αδελφιών του που ζούσαν ήδη στην Αμερική αποφάσισε να μεταναστεύσει στη μακρινή χώρα. Με μεγάλο δισταγμό πήρε αυτή την απόφαση. Άνθρωπος γνώστης ήξερε ότι παρά την εκεί παρουσία των δικών του ανθρώπων, δεν θα έβρισκε παράδεισο αλλά ζούγκλα όπου είτε λιοντάρι είσαι είτε μικρή αντιλόπη έπρεπε το πρώτο φως της ημέρας να σε βρει τρέχοντας για την εξασφάλιση της τροφής ή για αποφυγή κατασπαραγμού από τα θηρία.
Αγωνίστηκε από την πρώτη μέρα και νύκτα ακόμη σε εργοστάσια, καφενεία, λέσχες, ανοικτές αγορές και άλλους τόπους και τρόπους, χωρίς να γνωρίζει ούτε τη γλώσσα αρχικά, για να μπορέσει χωρίς δεκανίκια να σταθεί. Σύντροφος πιστός της φτώχειας και της ανάγκης η στέρηση λέγεται. Είχε ο Αντώνης αυτά τα βιώματα από τα παιδικά του χρόνια στους αγροτικούς οικισμούς και τα χωράφια του Αγίου Αμβροσίου με τα πρωτόγονα μέσα διαβίωσης. Βρήκαν εδώ την απόλυτη εφαρμογή τους τα πρώτα χρόνια και ας λεγόταν ο τόπος Αμερική. Οπωσδήποτε με την πάροδο του χρόνου τα πράγματα άλλαξαν προς το καλύτερο. Ο Αντώνης όμως δεν υπήρξε ποτέ ευχαριστημένος από αυτή την κατάσταση. Οι Τούρκοι, έλεγε συχνά μας πήραν τα σπίτια και την περιουσία μας και η ξενιτιά τα παιδιά μας.
Στα χρόνια της Αμερικής και παρά τα οικονομικά και άλλα προβλήματα ο Αντώνης δεν διέκοψε την επαφή και την επικοινωνία του με την Κύπρο. Επισκεπτόταν συχνά τον τόπο του και έπαιρνε δύναμη από την όμορφη φύση της που υπεραγάπησε. Μετά από το χαμό της συζύγου του μακαριστής Θέκλας ξανάφτιαξε τη ζωή του με την Ευγενία με την οποία διέμενε μόνιμα στη Λάρνακα. Τα τελευταία χρόνια όλα τα πρωινά, εξαιρουμένης της Κυριακής όπου πήγαινε εκκλησία, τα περνούσε στο μικρό του περιβόλι στην περιοχή Σταυροβουνίου. Δεν ζητώ τίποτε άλλο έλεγε. Μακάρι να μπορέσει να είναι μέχρι το τέλος στο χωράφι του ευχόταν. Δεν ήθελε να καθηλωθεί στο κρεβάτι του πόνου. ¨Είμαι λιγόψυχος και μακάρι να με πάρει ο Θεός όρθιο. Είμαι έτοιμος για όλα έλεγε¨
Την Παρασκευή το βράδυ της 17ης Απριλίου ο Αντώνης πέρασε στην άλλη όχθη της αιώνιας ζωής. Εμείς εδώ τον χάνουμε για το υπόλοιπο της εδώ παρουσίας μας. Οι φίλοι του και συγχωριανοί του θα τον δεχτούν και θα τα λένε για πολύ. Αισθάνομαι τύχη γιατί γνώρισα αυτόν τον άνθρωπο από πολύ μικρός. Θυμούμαι τον φρουρό της πύλης των κρατητηρίων στην Πύλα και την Κοκκινοτριμιθιά να φωνάζει τον αριθμό 632 Αντώνης Ιωήλ όταν με έπαιρνε ο πατέρας μου μαζί του στα επισκεπτήρια. Αν αναλογιστούμε ότι ο μεγάλος τραγικός ποιητής Αισχύλος, που θαυμάζεται για το έργο του μέχρι σήμερα σε ολόκληρο, τον κόσμο ζήτησε να γράψουν στην επιτύμβια πλάκα του ¨Αγωνιστής στο Μαραθώνα¨ μπορούμε να υπολογίσουμε την αξία της παρόμοιας προσφοράς προς την πατρίδα.
Η ζωή του αείμνηστου Αντώνη Ιωήλ είναι άμεσα συνυφασμένη με την πρόσφατη ιστορία του Αγίου Αμβροσίου και της Κύπρου. Μερικά από τα βιώματα του θα βρίσκονται στο υπό έκδοση βιβλίο. Ευχόμαστε ο τρόπος ζωής του να έχει μιμητές. Η μεγαλύτερη ίσως ευχή για τον καθένα είναι όταν έρθει η ώρα της φυγής να μένει καθαρός ο δρόμος πίσω με καλές και μόνο αναμνήσεις στον καθένα. Αυτό το δρόμο αφήνει πίσω του ο Αντώνης Ιωήλ.
Ας είναι αιωνία του η μνήμη.
Σάββας Ξιούρης